Vader – Ap Dijksterhuis

_{Nijmegen, 16 januari 2022}

_{Dag vader,}

_{Hier ben ik dan. Je zoon.
Lange tijd wist ik weinig over je. Twintig jaar nadat ik de blikken trommel vond in moeders secretaire durfde ik hem eindelijk te openen. Ik bekeek de foto’s, ik las de brieven die moeder en jij elkaar stuurden en legde ze op een denkbeeldige tijdbalk die begon in 1957 en eindigde in 1973.}

Hiermee begint Vader van hoogleraar psychologie Ap (Albertootje) Dijksterhuis. Het is de eerste brief van negenenveertig in bijna negen maanden. In de brieven gaat Dijksterhuis op zoek naar zijn vader die overleed toen hij te jong was om hem zich te herinneren. Wat het voor hem betekend heeft om zonder hem op te groeien.

In een streng christelijke omgeving kwam zijn moeder er alleen voor te staan. Terwijl Dijksterhuis zich richt op zijn vader, wordt het beeld dat hij schetst van zijn moeder steeds duidelijker. Een levendige, creatieve vrouw die niet goed paste in haar omgeving met zijn strenge moraal en regels. Het duurt veel langer voordat we een beeld krijgen van zijn vader, wat begrijpelijk is omdat de schrijver dit moet construeren uit de brieven, knipsels en foto’s.

Het is bijna ondoenlijk om over het boek te schrijven omdat in essentie Dijksterhuis een soort biografische thriller heeft geschreven. Zonder dat je er erg in hebt, wordt je langzaam meegezogen in het verhaal waarin zo nu en dan een onthulling je meevoert in deze levens. Als het schillen van een ui, steeds dichterbij de kern. Dit zorgt voor een spanning tijdens het lezen. Erover vertellen geeft te veel weg over het familieverhaal.

Als je na negenenveertig brieven het boek sluit, laat het je verbijsterd achter. In een thriller spreek je dan van een spannende ontknoping. Dat klinkt te banaal voor de laatste bladzijden van dit brievenboek. Dijksterhuis trekt een monument op voor zowel zijn vader als zijn moeder en wat mij betreft ook voor zichzelf.
De brief van zijn moeder op de laatste bladzijden zal iedere lezer aangrijpen. Zelf heb ik de brief twee keer gelezen, zo verbijsterend mooi wat zij daar gedaan en geschreven heeft.

Het is voor ons lezers een geluk dat Dijksterhuis zo lang gewacht heeft met het openen van de blikken trommel, omdat het maar de vraag is of Vader was verschenen in deze krachtige vorm als hij zich meteen had ondergedompeld in de inhoud.

Nog even dit. Hier en daar waren de brieven voor mij een feest van herkenning. Dan heb ik het niet over zijn neiging tot kluizenaarschap waar ik ook “last” van kan hebben, maar over de betekenis van Joy Division en de ontdekking van Fontaines DC en het bezoek aan een festival waar die groep optrad. Uit de beschrijving maak ik op dat we allebei op dat moment in het publiek stonden. Gaf me nog meer het idee dat ik deelgenoot werd in het verhaal.

★★★★★

Ps. Regelmatig is Dijksterhuis in Manchester. Daar ontdekte hij de schilder L.S. Lowry. Ik heb hem gegoogled en was meteen gefascineerd door zijn taferelen van het dagelijkse leven. Helemaal leuk is dat je legpuzzels kunt maken van zijn schilderijen. Online op Jigsaw Planet.